Czym jest efekt cieplarniany i jego konsekwencje

Życie i rozwój organizmów od zawsze zależne były od warunków panujących na Ziemi. Czasami jednak nie zdajemy sobie sprawy, jak ważne są nasze działania i jaki wpływ mają na nasze otoczenie, dlatego postawiliśmy sobie za zadanie wytłumaczyć, jakie są przyczyny efektu cieplarnianego oraz jakie może on mieć dla nas konsekwencje.

Zanim jednak przejdziemy do interesującego nas tematu, zastanówmy się nad tym, czy wiemy, czym tak naprawdę jest to zjawisko.

Czym jest efekt cieplarniany

Efekt cieplarniany jest zjawiskiem naturalnym występującym na naszej planecie, gdyż bez niego na Ziemi nie mogłoby istnieć życie. Środowisko kształtowało się przez miliony lat w obecnie panujących warunkach klimatycznych, a mieszkający na Ziemi ludzie nauczyli się korzystać z jego naturalnych dóbr. Zwany jest on również efektem szklarniowym, gdyż taką dokładnie spełnia funkcję:

• Efekt ten zachodzi w atmosferze dzięki obecności gazów, które pochłaniają promienie podczerwone. Atmosfera przepuszcza dużą część promieniowania słonecznego (energii słonecznej), dzięki temu na powierzchni Ziemi jest ciepło.
• Atmosfera zatrzymuje również promieniowanie Ziemi, które się od niej odbija, w efekcie temperatura na naszej planecie jest znacznie wyższa niż byłaby bez tej warstwy.

W skutek działalności człowieka, między innymi stosowania paliw kopalnych, warstwa emitowanych gazów cieplarnianych uległa pogrubieniu, zakłócając naturalną równowagę w środowisku, co spowodowało pogłębianie się efektu cieplarnianego, a zarazem jego negatywne konsekwencje.

Przyczyny powstania gazów cieplarnianych

W ciągu ostatnich 150 lat działalność człowieka w dużej mierze przyczyniła się do zwiększenia ilości gazów cieplarnianych (GC) emitowanych do atmosfery.

Największy wpływ na wysokie stężenie GC mają następujące sektory:

• Transport. Zgodnie z wytycznymi Banku Światowego branża ta odpowiedzialna jest za emisję 23% CO2 na świecie (64% łącznego zużycia ropy naftowej i 27% światowego zużycia energii).
• Produkcja energii elektrycznej – pochodząca między innymi ze zużycia paliw kopalnych, jakimi są węgiel i gaz ziemny.
• Przemysł. Potrzebną do produkcji dóbr i surowców naturalnych energię otrzymuje się podczas zużycia paliw kopalnych, a efektem tego procesu jest emisja gazów cieplarnianych.
• Handel i potrzeby do użytku domowego. Dla zaspokojenia podstawowych potrzeb, jakimi są gotowanie czy ogrzewanie pomieszczeń, również potrzebne jest paliwo kopalne, które ulega spaleniu. Według statystyk Organizacji Narodów Zjednoczonych, emisja dwutlenku węgla do atmosfery wygenerowana w gospodarstwach domowych wynosi 21%, co jednocześnie stanowi 29% całkowitego światowego zużycia energii.
• Rolnictwo i hodowla zwierząt. Syntetyczne nawozy stosowane w rolnictwie zwiększają stężenie azotu w glebie, a zarazem sprzyjają wydzielaniu się podtlenku azotu. Znaczenie ma również metan wytwarzany przez trzodę chlewną podczas procesów trawiennych.
• Użytkowanie gruntów i leśnictwo. Rośliny rosnąc absorbują CO2 z atmosfery, następnie przy użyciu energii gaz zawarty w roślinach staje się częścią biomasy. W glebie może znajdować się znaczna część dwutlenku węgla pochodząca od roślin. Uważa się zatem, że obszary leśne mogą pełnić funkcję pochłaniaczy gazów cieplarnianych - przykładowo, od 1990 roku lasy oraz inne obszary na terenie Stanów Zjednoczonych pobrały więcej dwutlenku węgla z atmosfery niż go wydaliły - lub, wręcz przeciwnie, być źródłem ich emisji.

Spójrzmy jak sytuacja wygląda w Polsce. Według Krajowego Raportu Inwentaryzacyjnego przygotowanego przez Krajowy Związek Bilansowania i Zarządzania Emisjami, w 2016 roku największy procent emisji gazów cieplarnianych, bo aż 82% pochodził z produkcji energii, kolejno 7% wygenerował przemysł, 8% rolnictwo, 3% pochodziło z odpadów, natomiast użytkowanie gruntów i leśnictwo odnotowały spadek emisji o 4%. We wszystkich sektorach zarejestrowano spadek emisji, w porównaniu do roku uznanego za bazowy, tj. 1988, kolejno o 31% w produkcji energii, 8% w przemyśle, 37% w rolnictwie, 33% w produkcji odpadów, natomiast w sektorze gruntów widoczny jest wzrost aż o 75%.

Jak widać, emisja gazów cieplarnianych, w tym CO2, związana jest zdecydowanie z działalnością człowieka. Czy zdajemy sobie sprawę, że gazy wykazujące zdolność do zatrzymania ciepła to:

• Para wodna
• Metan (CH4)
• Dwutlenek węgla (CO2)
• Chlorofluorowęgle (CFC)
• Ozon (O3)
• Podtlenek azotu (N2O)

Ze względu na zakres ich negatywnego wpływu, społeczność międzynarodowa zgodziła się z koniecznością zahamowania globalnego ocieplenia. Zobaczmy, w jaki sposób.

Czy zdajemy sobie sprawę z konsekwencji ocieplenia klimatu na Ziemi?

Jako następstwo naszej działalności, naturalne zjawisko, jakim jest efekt cieplarniany, przerodziło się w poważny dylemat dla naszej planety. Najwyższy czas abyśmy zdali sobie sprawę z istniejącej sytuacji i powzięli odpowiednie kroki w celu zapobieżenia zmianie klimatu. Oto przewidywane konsekwencje zaburzonego efektu szklarniowego:

• Wzrost średniej temperatury powietrza o 0,2 stopnia na dekadę w wielu miejscach na Ziemi.
• Zmniejszanie się masy lodowców, czego konsekwencją jest podniesienie się poziomu wód w morzach i oceanach.
• Liczne powodzie na wyspach i obszarach w pobliżu mórz, a w górach lawiny.
• Jako wynik niekorzystnego oddziaływania na ekosystem, gatunki roślin i zwierząt będą musiały dostosować się do nowych warunków, a te, które tego nie osiągną, znikną z powierzchni Ziemi.
• Zwiększone parowanie wód oraz susze spowodują zmniejszenie się zasobów wodnych, a niektóre obszary żyzne zamienią się w pustynie.
• Zmiany w schematach opadów deszczu mogą mieć negatywny wpływ na rolnictwo i hodowlę zwierząt.

Problemem jest fakt, że niektóre z tych zmian już stały się rzeczywistością. Przykładowo:

• Według raportu Międzyrządowego Zespołu do spraw Zmian Klimatu (IPCC), między 1991 i 2010 rokiem średni poziom mórz podniósł się o 19 cm, a do 2100 może podnieść się nawet o 90 cm.
• Komisja Europejska przestrzega, iż ekstremalne zjawiska pogodowe mogą potęgować ilość opadów deszczu oraz dłuższe susze, niekorzystne zmiany spowodowane przed ocieplenie klimatu zmuszają wiele gatunków zwierząt do zmiany swojego naturalnego środowiska, oraz o konsekwencjach odczuwalnych w Europie, w postaci długotrwałych upałów, suszy na południu i środkowej części kontynentu, podczas gdy tereny północne są bardziej wilgotne.

Co możemy zrobić wobec zmian klimatycznych?

Już w pewnym stopniu jesteśmy ich świadomi, gdyż zgodnie z danymi Urzędu Statystycznego Wspólnot Europejskich, Eurostat, emisja gazów cieplarnianych w krajach Unii Europejskiej spadła o 22% w roku 2016 w porównaniu z danymi statystycznymi z roku 1990.

Eden Springs również podjęła zobowiązania wobec swoich klientów i planety. Przykładem jest fakt posiadania międzynarodowego certyfikatu Carbon Neutral, który wiąże się z realizowaniem polityki zrównoważonego rozwoju, a jej celem jest zminimalizowanie negatywnego wpływu na środowisko. Oto niektóre z podjętych zobowiązań:

• Ponowne wykorzystanie butli na wodę o pojemności 18,9 litrów, które mogą zostać użyte kilkunastokrotnie zanim zostaną poddane procesowi recyklingu.
• Zużycie energii elektrycznej przez europejskie zakłady produkcyjne pokrywane jest ze energii źródeł odnawialnych.
• Obecne rozwiązania zakładają zerową emisję CO2, gdyż całkowita emisja tego gazu jest kompensowana za pomocą kredytów węglowych.

Wszyscy możemy przyczynić się do zminimalizowania efektów globalnego ocieplenia. Nie pozostawajmy w tyle, od nas zależy praktykowanie zdrowego trybu życia zarówno na płaszczyźnie rodzinnej jak i dotyczącej naszej planety.